Pomoc psychologiczna nie jest tożsama z psychoterapią.
Obie formy oddziaływań łączy co prawda sposób podejścia do człowieka, który opiera się na aktywnym słuchaniu i dążności do zbudowania jak najlepszego kontaktu w atmosferze zaufania i akceptacji.
Pomoc psychologiczna zawiera szeroki zakres oddziaływań podejmowanych przez psychologów, do których należy:
– wspieranie samorozwoju (czyli działania nakierowane na rozwój osobisty, rozwój samoświadomości, np. warsztaty interpersonalne),
– promocja zdrowia (propagowanie różnych form służących utrzymaniu zdrowia fizycznego i psychicznego, np. warsztaty dotyczące radzenia sobie ze stresem),
– profilaktyka (zapobieganie patologii wśród osób z tzw. grup ryzyka, np. poprzez socjoterapię, grupy dla osób współuzależnionych),
– poradnictwo psychologiczne (tzw. psychoedukacja, np. Szkoła dla Rodziców, konsultacje wychowawcze dla rodziców)
oraz interwencje kryzysowe (jako pomoc w rozwiązywaniu sytuacji traumatycznych i kryzysowych, wsparcie emocjonalne, konkretna pomoc w trudnej sytuacji życiowej).
Wymienione formy pomocy psychologicznej mogą być udzielane odpłatnie lub nieodpłatnie w różnego rodzaju placówkach np. poradniach zdrowia psychicznego, szpitalach, placówkach edukacyjnych, poradniach psychologiczno-pedagogicznych, gabinetach prywatnych w formie spotkań indywidualnych lub grupowych.
Aby skutecznie udzielić pomocy psychologicznej i aby skutecznie stosować psychoterapię, konieczna jest też zgoda i motywacja osoby zainteresowanej oraz jasno określony cel, jaki ma być osiągnięty. Choć oba sposoby oddziaływań mogą okazać się skuteczne, istotnie różni je cel pomocy. Psychoterapia ma zazwyczaj charakter bardziej sformalizowany (np. poprzez ustalenie kontraktu terapeutycznego) , a jej celem jest wprowadzanie trwałych zmian w funkcjonowaniu osoby potrzebującej oraz niesienie skutecznej pomocy. W związku z tym nie ogranicza się do kilku spotkań, tylko wymaga dłuższego kontaktu terapeutycznego. Profesjonalny psychoterapeuta poddaje też swoją pracę regularnej superwizji, która czyni tę formę pomocy bardziej skuteczną. Metody, techniki i umiejętności stosowane w psychoterapii wymagają profesjonalnego przygotowania (czteroletnia szkoła psychoterapii w określonym nurcie) i specjalistycznej wiedzy.
Celem pomocy psychologicznej jest udzielenie wsparcia,
poprzez rozeznanie aktualnych trudności i ustabilizowanie kondycji psychicznej, bez wprowadzania trwałych zmian w funkcjonowaniu osoby potrzebującej. Jest ona szczególnie pomocna w sytuacjach chwilowych, przejściowych, gdzie zmiana zachowania, funkcjonowania człowieka nie jest celem samym w sobie.
Rozróżnienie między pomocą psychologiczną, a psychoterapią jest bardzo ważne, ponieważ pomaga na dobranie odpowiednich technik pomocy do celu jaki sobie stawiamy. Niemniej często spotykamy się z mieszaniem się tych pojęć, co wpływa na nieadekwatne oczekiwania wobec psychoterapeuty. Warto zadbać, aby decyzja o rozpoczęciu procesu psychoterapii była przemyślaną decyzją.